Więcej kwasów tłuszczowych

Uszczegółowiono zalecenia dotyczące spożycia kwasów w poszczególnych grupach wiekowych, a także przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Podkreślono rolę kwasów z grupy omega 3, szczególnie kwasu α-linolenowego (ALA), zawartego w olejach roślinnych, i dokozaheksaenowego (DHA), który znajduje się w rybach, olejach rybnych i owocach morza. „Polska należy do krajów o niskim spożyciu ryb i owoców morza, stąd nacisk na kwestię kwasów tłuszczowych. Eksperci zalecają spożywanie ryb dwa razy w tygodniu. Ich zdaniem korzyści zdrowotne spożycia umiarkowanych ilości ryb przeważają nad ryzykiem związanym z zanieczyszczeniem metalami ciężkimi czy zanieczyszczeniami organicznymi, o których często się ostatnio mówi”. – podkreśla Anna Sobolewska, specjalista ds. żywienia edukacyjnego programu „1000 pierwszych dni dla zdrowia”.

Jakie ryby są zalecane?

Eksperci stworzyli listę ryb dopuszczalnych, zalecanych i niezalecanych dla kobiet ciężarnych, karmiących piersią i małych dzieci. Całą publikację norm żywienia, wraz z tym zestawieniem, można znaleźć pod linkiem: https://ncez.pl/upload/normy-net-1.pdf. Warto, żeby zapoznali się z nią rodzice maluchów, których organizmy są szczególnie wrażliwe w okresie 1000 pierwszych dni życia. „Kluczowym czasem dla prawidłowego rozwoju dziecka jest zarówno etap ciąży, jak i pierwsze lata życia, nazywane okresem 1000 pierwszych dni. To wtedy rozwija się mózg, dojrzewa układ pokarmowy, programuje się metabolizm oraz kształtuje się układ odpornościowy dziecka, a także nawyki żywieniowe. Poprzez prawidłowe żywienie w okresie tego intensywnego rozwoju i wzrostu rodzice mają realny oraz trwały wpływ na zdrowie dziecka teraz i w przyszłości” – dodaje Anna Sobolewska. Dodatkowych informacji o spożyciu ryb przez dzieci można szukać na stronie www.1000dni.pl.

Więcej witaminy D

Zdecydowano się podnieść normy na witaminę D dla wszystkich grup ludności. Według zaleceń dla Europy Środkowej niezależnie od sposobu karmienia dzieci powinny mieć suplementowaną witaminę D w następujących dawkach:

• 400 IU (10 μg) dla noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia,

• 400-600 IU (10-15 μg) dla niemowląt między 6. a 12. miesiącem życia, w zależności od dawki witaminy przyjmowanej z pożywieniem,
• 600-1000 IU (15-25 μg) dla dzieci po 1. roku życia, zależnie od masy ciała, w miesiącach wrzesień-kwiecień, a przez cały rok, jeśli nie jest zapewniona efektywna synteza skórna witaminy D w miesiącach letnich[1].

Niestety, właściwa podaż witaminy D jest w Polsce problemem, badania wykazały, że aż 75% niemowląt i 94% dzieci po 1. roku życia otrzymuje niewystarczającą ilość witaminy D wraz z dietą[2]. W dodatku wraz z wiekiem niemowlęcia obniża się częstość suplementacji oraz stosowane są nieodpowiednie dawki. Skutkuje to niedoborami, badania biochemiczne potwierdzają wysoki wskaźnik niedoboru witaminy D już u niemowląt[3].

Zmiany norm dla niemowląt

Zgodnie z zaleceniami ekspertów EFSA dotyczącymi zapotrzebowania najmłodszych na składniki odżywcze zaktualizowano normy dla niemowląt, dotyczące m.in. witamin A, K, C, niacyny, witaminy B6 i kwasu pantotenowego.

1. Zmiana zaleceń dotyczących spożycia witaminy A. Zalecenia niższego zapotrzebowania w porównaniu do norm z 2012 roku.
2. Zmiana zaleceń dotyczących spożycia witaminy K. Dzienne spożycie 5 µg witaminy K dla niemowląt do 6. miesiąca życia jest wystarczające, zwłaszcza że otrzymują one profilaktyczne dawki tuż po urodzeniu. Dla niemowląt powyżej 6. miesiąca życia przyjęto 8,5 µg witaminy K (wcześniej było to 10 µg)
3. Zmiana zaleceń dotyczących spożycia witaminy C. Z 40 mg witaminy C na dobę dla dzieci w pierwszym półroczu (normy z 2012 r.) do 20 mg, w przypadku dzieci do ukończenia pierwszego roku życia 20 mg zamiast 50!
4. Zmiana zaleceń dotyczących spożycia niacyny. Zalecenia wyższego zapotrzebowania w drugim półroczu życia dziecka.
5. Zmiana zaleceń dotyczących spożycia witaminy B6. Zwiększenie norm dla grupy dzieci między 6. miesiącem a 1. rokiem życia.
6. Zmiana zaleceń dotyczących spożycia kwasu pantotenowego. Zwiększenie norm na zapotrzebowanie niemowląt na kwas pantotenowy (podobnie w grupie dzieci 1-3 lata i 4-6 lat).
7. Zmiana norm na chlor w pierwszym półroczu życia. Normy zostały ustalone na podstawie spożycia tego składnika z mlekiem matki.

Czym są normy żywienia?

To ilość energii oraz niezbędnych składników odżywczych wystarczających do zaspokojenia zapotrzebowania organizmu. Normy wyrażone są w przeliczeniu na osobę i dzień, uwzględniają różnice w zapotrzebowaniu organizmu zależne od płci, stanu fizjologicznego, aktywności fizycznej, masy ciała, a przede wszystkim wieku. Stosowanie się do wytycznych ma zapobiegać chorobom, które wynikają z niedoboru energii i składników odżywczych, a także dolegliwości czy chorób wynikających z nadmiernej podaży niektórych składników.

Nowelizacja norm dla populacji Polski to element działań realizowanych w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. Normy zostały ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI) dla niemowląt i średniego zapotrzebowania (EAR) i zalecanego spożycia (RDA) dla pozostałych grup wiekowych.

[1] Płudowski P., Kaczmarewicz E. i wsp.: Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej: Rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D. Endokrynol. Pol. 2013; 64 (4).

[2] Weker H. i wsp.: „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie”, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017

[3] Raport z badania „Ocena sposobu żywienia i stanu odżywiania niemowląt w wieku 6 i 12 miesięcy w populacji polskiej”; Instytut – Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa 2012.