1000 pierwszych dni życia to okres, już od poczęcia, który ma fundamentalne znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka i wpływa także na jego zdrowie w dorosłym życiu. Jeszcze długo po narodzinach, w okresie karmienia piersią i rozszerzenia diety dziecka kształtuje się jego układ odpornościowy, dojrzewa układ pokarmowy, programuje się metabolizm, ale przede wszystkim intensywnie rozwija się jego mózg. Najintensywniejszy wzrost mózgu przypada między 7. miesiącem prenatalnym a 1. rokiem życia dziecka i wynosi nawet 1 miligram na minutę. Rozwój strukturalny mózgu powiązany jest silnie z jego procesem rozwoju funkcjonalnego. Bardzo duża ilość neuronów oraz połączeń między nimi, wytworzonych po początkowej fazie, poddana jest selekcji i eliminacji zbędnych, w celu wytworzenia najskuteczniejszych szlaków komunikacji, dzięki czemu sygnały nerwowe, będą przekazywane jeszcze sprawniej. Reasumując rozwój mózgu dziecka zaczyna się od pierwszych dni jego życia, a pełny jego kształt oraz dojrzałość następuje już w wieku 8 lat[1].
Karmienie piersią i jego pozytywny wpływ na rozwój mózgu dziecka
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP) niemowlęta powinny być karmione wyłącznie piersią do końca 6. miesiąca życia. W tym okresie pokarm matki pokrywa całkowicie ich zapotrzebowanie na energię oraz wszystkie składniki odżywcze. Z badań wynika także, że karmienie pokarmem naturalnym wspiera rozwój procesów poznawczych niemowląt[2]. Naturalne mleko mamy zawiera składniki wspomagające rozwój mózgu m.in. długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe[3]. Jak wskazują wyniki badań, dzieci karmione mlekiem matki mają więcej istoty białej w mózgu, która odpowiada za sprawność motoryczną oraz emocje. Badanie wykazało, że składniki kobiecego mleka z piersi odpowiadają za zdrowy i prawidłowy rozwój dziecka i jego neuronów, ponadto mleko matki wspomaga wzrost sprawności mózgu[4]. Inne badania natomiast potwierdzają, że dłuższy czas karmienia naturalnego przekłada się na wzrost inteligencji i wyniki testu IQ. Dzieci karmione piersią, przez 8 miesięcy dłużej, uzyskiwały 10,2 punktów więcej w testach werbalnej inteligencji, aniżeli dzieci, które nie były karmione naturalnie. Zauważono również wpływ mleka mamy na rozwój poznawczy u dzieci[5]. Biorąc pod uwagę ostrość widzenia dzieci w wieku 3,5 lat, urodzonych w terminie i karmionych piersią, a dzieci, które nie były karmione naturalnie wynika, że dzieci karmione mlekiem mamy 2,77 razy częściej pozyskiwały wysokie wyniki w widzeniu stereoskopowym, w porównaniu do dzieci nie karmionych piersią[6].
Rola nienasyconych kwasów tłuszczowych
Komórki nerwowe do prawidłowego funkcjonowania potrzebują odpowiednich tłuszczów. Szczególnie nienasyconych kwasów tłuszczowych typu omega-3 oraz omega-6. W tym długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza dokozaheksaenowego (DHA) i arachidonowego (AA), ponieważ:
- mają one kluczowe znaczenie dla budowy komórek nerwowych i połączeń odpowiadających za przekazywanie bodźców (więc i dla prawidłowego funkcjonowania oraz rozwoju mózgu),
- ludzki organizm nie jest w stanie wytworzyć ich samodzielnie.
W pierwszych miesiącach życia dziecka po urodzeniu najlepszym sposobem na zapewnienie mu wymienionych kwasów tłuszczowych będzie karmienie go mlekiem matki. Zawiera ono wszystkie niezbędne dla prawidłowego rozwoju delikatnego organizmu niemowlęcia składniki[7]. Prawidłowa dieta ma ogromny wpływ na rozwój mózgu, dlatego tak ważna jest świadomość, że mamy stosując się do zasad prawidłowego odżywiania już od momentu ciąży i pierwszych dni życia niemowlaka mogą korzystnie wpłynąć na jego zdrowie w przyszłości.
Więcej informacji na temat prawidłowego żywienia kobiet w ciąży, kobiet karmiących piersią oraz najmłodszych dzieci znaleźć można na stronie edukacyjnego programu 1000 pierwszych dni dla zdrowia www.1000dni.pl.
[1] Lise Eliot „Co tam się dzieje? Jak się rozwija mózg i umysł w pierwszych 5 latach życia”. Media Rodzina
[2] A. Lucas,R. Morley,T.J. Cole, G. Lister, C. Leeson-Payne, Breast milk and subsequent intelligence quotient in children born preterm, Lancet, 1992, s. 261-264.
[3] Wielonienasycone kwasy tłuszczowe czynnikiem poprawy stanu zdrowia człowieka, K. Achremowicz, K. Szary-Sworst, [w:] „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, 2005,z. 3, s.26.
[4] Natural News, źródło: http://www.naturalnews.com/040937_breast_milk_breastfeeding_infant_development.html
[5] Horwood LJ et al. Breastmilk feeding and cognitive ability at 7-8 years. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 2001; 84: F23-F27
[6] Williams C et al. Stereoacuity at age 3.5 years in children born full-term is associated with prenatal and postnatal dietary factors: a report from a population based cohort study. Am J Clin Nutr 2001; 73: 316-22
[7] Kwasy omega-3, źródło: http://pediatria.mp.pl/zywienie/72288,kwasy-omega-3
